Aktualności
Wpływ ekstraktu z kory wierzby na aktywność cyklooksygenazy, TNF-α lub uwalnianie interleukiny 1 β in vitro oraz ex vivo.
Wagner I., Greim C., Laufer L., Gleiter C. H. Influence of willow bark extract on cyclooxygenase activity and on tumor necrosis factor α or interleukin 1 β release in vitro and ex vivo, Clinical Pharmacology and Therapeutics73:272-4, 2003.
W Niemczech preparaty z kory wierzby są szeroko stosowane w leczeniu chorób reumatycznych jako leki pomocnicze i uzupełniające. Badania kliniczne na randomizowanych grupach pacjentów potwierdzają ich działanie przeciwbólowe. Kora wierzby zawiera pochodne salicylowe, metabolizowane in vivo do kwasu salicylowego, oznaczanego we krwi w stosunkowo niskich stężeniach. Wielokrotnie, na podstawie danych z eksperymentów in vitro, wskazywano na hamowanie aktywności cyklooksygenaz (COX), i formacji prostaglandyn, lub też hamowanie uwalniania cytokin, np. czynnika martwicy guza TNF-α i interleukiny 1β (IL-1β) jako mechanizmu działania przeciwzapalnego kory wierzby. Celem podjętych przez autorów artykułu badań było ustalenie wpływu ekstraktu z kory na COX-1, COX-2, TNF-α and IL-1β zarówno w warunkach in vitro, jak i in vivo. Badania przeprowadzono z użyciem testów w „pełnej krwi”. W warunkach in vitro ekstrakt z kory wierzby wykazywał dobrą korelację wartości dawka/hamowanie aktywności COX-1 i COX-2 (µg.ml /IC50). Mniej efektywnie ekstrakt hamował uwalnianie TNF-α i IL-1β. W celu zbadania efektu hamującego in vivo trzem ochotnikom podano doustnie pojedynczą dawkę ekstraktu 1573 mg, odpowiadającą 240 mg salicyny. Jako kontrolę podano w odstępie tygodniowym pojedynczą dawkę diklofenaku – 150 mg. Próbki krwi, pobierane w ciągu 24 h, stymulowano ionoforem wapniowym A23187 (test na COX-1) lub lipopolisacharydem (test na COX-2, TNF-α i IL-1β) i analizowano poziomy prostaglandyny E2 (PGE2), TNF-α lub IL-1β. Kora wierzby nie wykazała żadnego statystycznie znamiennego efektu hamującego w tych 4 systemach. Autorzy konkludują, że wyniki badań obalają twierdzenie o aktywności przeciwzapalnej kory wierzby poprzez wpływ na COX-2, a więc na drodze mechanizmu niestereoidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ).
Przeciwzapalne efekty ekstraktu z kory wierzby
Fiebich B. L. Appel K. Antiinflammatory effects of willow bark extract, Clinical Pharmacology and Therapeutics 743:96, 2003.
W odpowiedzi na powyższe doniesienie, autorzy listu do redakcji twierdzą, że przyjęta hipoteza o braku wpływu ekstraktu z kory wierzby na kaskadę kwasu arachidonowego i uwalnianie cytokin została oparta na niewłaściwym modelu badawczym. Autorzy odwołują się do wcześniejszych prac Smidta i wsp., w których wykazano – po podaniu doustnym ekstraktu z kory wierzby – niską biodostępność kwasu salicylowego i uznano, że obok pochodnych salicylowych inne związki naturalne, przypuszczalnie o całkowicie odmiennych profilach farmakokinetycznych, mogą decydować o efekcie przeciwbólowym i przeciwreumatycznym kory wierzby. Potwierdzeniem są wyniki badań in vitro, w których Salix ekstrakt w dawce 100 µg/ml znacząco ograniczał uwalnianie cytokin i PGE2, w przeciwieństwie do odpowiednich dawek salicyny i kwasu salicylowego. Potwierdzeniem tej tezy jest brak efektów terapeutycznych po jednorazowym podaniu ekstraktu z kory wierzby. Uważa się, że stosowanie ekstraktu w dłuższym okresie umożliwia osiągnięcie odpowiednich poziomów aktywnych metabolitów we krwi. Jako przykład autorzy podają wyniki badań ex vivo-in vitro przeprowadzonych dla ekstraktu z Urtica dioica, w których hamowanie uwalniania TNF-α i IL1 β obserwowano po 7 i 21 dniach (odpowiednio) od rozpoczęcia eksperymentu. W zakończeniu autorzy podkreślają, że dopóki nie zidentyfikujemy w pełni leczniczych składników kory wierzby i nie ustalimy ich farmakokinetyki, dopóty nie jest możliwą ocena efektywności terapii ekstraktem na poziomie molekularnym, w warunkach in vivo, w tym wpływu na uwalnianie cytokin i prostaglandyn.
Działanie ekstraktu z kory wierzby i jego terapeutyczna aktywność
Chrubasik S. Effects of willow bark extract and therapeutic activity, Clinical Pharmacology and Therapeutics 743:95, 2003.
Salix ekstrakt posiada aktywność przeciwzapalną, przeciwbólową i przeciwgorączkową, potwierdzoną w wielu testach przeprowadzonych na zwierzętach doświadczalnych. W indukowanym karageniną obrzęku łapy szczura dawka 120 mg/kg ekstraktu była bardziej skuteczna w porównaniu do dawki 600 mg/kg kwasu acetylosalicylowego. Ta sama dawka ekstraktu nie powodowała uszkodzeń w obrębie błony śluzowej żołądka i jelit, w przeciwieństwie do kwasu acetylosalicylowego w dawce 100 mg/kg – uszkodzenia wystąpiły wówczas u 9 szczurów spośród 10 objętych eksperymentem. Ustosunkowując się do wyników badań Wagner i wsp. autorka listu stwierdza, że piśmiennictwo jednoznacznie odnotowuje wzrost efektywności przeciwbólowej i przeciwreumatycznej roślinnych ekstraktów w wyniku ich dłuższego stosowania, obserwowanej jako liczba pacjentów bez bólu lub mierzonej za pomocą odpowiednich zwalidowanych indeksów. Autorka przytacza wyniki swoich wcześniejszych prac, w których porównywała w warunkach in vivo jak i in vitro skuteczność rofeboksydu i ekstraktu z kory wierzby. W stymulowanym LPS-uwalnianiu PGE2 z izolowanych ludzkich monocytów rofeboksyd wykazywał prawie 80-krotnie niższą wartość IC50 w porównaniu do ekstraktu roślinnego. Natomiast w badaniach klinicznych, po około 4 tygodniach, efekt leczniczy ekstraktu z kory wierzby (1600 mg dziennie) był porównywalny z rofeboksydem (12,5 mg dziennie). Według autorki dalsze badania ex vivo i in vitro są konieczne w celu ustalenia wpływu ekstraktu z kory na uwalnianie cytokin, w tym przede wszystkim w grupie pacjentów w fazie ostrej (bolesnej) osteroartrozy.
Efekty lecznicze ekstraktu z kory wierzby
Wagner S. Effects of willow bark extract Clinical Pharmacology and Therapeutics 743:95, 2003.
W liście do redakcji autorka ustosunkowuje się do dwóch ostatnich rozważań, będących polemiką z wynikami jej badań, prezentowanymi na początku działu jako pierwsze doniesienie. Stwierdza m.in., że w badaniach nad pokrzywą wykazano jedynie umiarkowane hamowanie uwalniania TNF- i IL -1 po 7 i 21 dniach i znaczenie kliniczne tych danych jest wątpliwe. Zgadza się z opinią, że dalsze badania ekstraktu z kory wierzby (in vivo lub ex vivo po podaniu doustnym) są konieczne przede wszystkim, aby udowodnić hipotezę, że w przeciwieństwie do NLPZ, ekstrakt wykazuje efekty terapeutyczne po dłuższym okresie stosowania.
dr Mirosława Krauze-Baranowska
– Katedra i Zakład Farmakognozji Akademii Medycznej Gdańsku
Etanolowy ekstrakt z liści Pavetta crassipes obniża ciśnienie krwi
Amos S., Akah PA, Binda L, Enwerem NM, Ogundaini A, Wambebe Ch, Hussaini IM, Gamaniel KS, Hypotensive Activity of the Ethanol Extract of Pavetta crassipes Leaves. Biol. Pharm. Bull., 26(12), 1674-1680, 2003.
Pavetta crassipes należy do rodziny Marzanowatych (Rubiaceae) i jest szeroko rozpowszechniona w zachodnich regionach Afryki. Liście tej rośliny są rutynowo używane w Nigerii, w medycynie etnicznej, do leczenia chorób układu oddechowego oraz nadciśnienia. Przeprowadzone wcześniej badania ekstraktu wodnego na zwierzętach dowodzą działania hamującego spontaniczną ruchliwość i wzrost napięcia mięśni gładkich przewodu pokarmowego i macicy. Kolejne badania wodnego ekstraktu z liści Pavetta crassipes wskazują na jego działanie przeciwzapalne i zwiotczające mięśnie. Autorzy publikacji podjęli się przeprowadzenia badań na kotach i szczurach, aby potwierdzić działanie hipotensyjne alkoholowych ekstraktów z liści Pavetta crasipes. Badano wpływ ekstraktu na ciśnienie krwi szczurów i kotów. Wykonano również badania na izolowanych przedsionkach szczurów, żyłach wrotnych szczurów, izolowanych aortach szczurów i nasieniowodach szczurów. W celu wyjaśnienia podstawowego mechanizmu działania Pavetta crassipes na układ naczyniowo-sercowy, użyto antagonistów specyficznych receptorów (m. in. atropina, propranolol, fentolamina, mepiramina). Wyniki ujawniły, iż alkoholowe ekstrakty obniżają ciśnienie krwi u szczurów i kotów w zależności od dawki. Ekstrakt obniżał siłę skurczu izolowanych aort szczurów i żył wrotnych szczurów zależnie od stężenia. Obniżenie wartości ciśnienia krwi było osłabione w obecności antagonisty receptora beta-adnergicznego (propranololu). Ekstrakt z Pavetta crassipes łagodził również indukowany przez isopranalinę skurcz przedsionków szczurów. Jednakże ekstrakt nie znosił skurczu aorty szczurów wywołanego przez chlorek potasu, noradreanlinę, czy 5-HT. Pavettta crassipes zawiera aktywnie biologicznie substancje, które mogą służyć do leczenia nadciśnienia.
mgr farm. Maria Piaskowska – Labofarm
