Aktualności
Pierwotną przyczyną przeziębienia jest czasowy spadek odporności. Umożliwia on wtargnięcie wirusów i bakterii chorobotwórczych do komórek błon śluzowych, wyścielających jamę nosową i gardła.
Przebieg przeziębienia znacznie się komplikuje i zaostrza, jeśli do infekcji rinowirusami włączą się w większym stopniu koronawirusy, wirusy grypy oraz różnorodne bakterie, jak Haemophilus influenzae, Streptomyces pneumoniae, Staphylococcus aureus i inne, dające nadkażenie, przez co powstają uogólnione stany zapalne dotyczące całego układu oddechowego i innych narządów, na przykład serca.
W leczeniu
choroby przeziębieniowej stosuje się wiele różnych surowców zielarskich, przede wszystkim dla osłabienia przebiegu infekcji i zapobieżenia skutkom ubocznym oraz dla poprawy kondycji zdrowotnej chorego przez zminimalizowanie objawów przeziębienia (kataru, kaszlu, gorączki i innych). Istotne jest również wzmocnienie organizmu chorującego dziecka w terapii tego uciążliwego i zdradliwego schorzenia, które najczęściej ma charakter nawracający. Do najbardziej znanych roślin immunostymulujących należą jeżówka purpurowa oraz aloes drzewiasty i zwyczajny, o czym szerzej napiszę przy innej okazji.
Leczenie objawów przeziębienia lekami ziołowymi jest nie tylko łagodzeniem dyskomfortu spowodowanego przebiegiem choroby (np. utrudnionego oddychania czy bólu przy przełykaniu). Przede wszystkim ma na celu zahamowanie procesu namnażania się (replikacji) wirusów w tkankach organizmu.
W leczeniu objawów przeziębienia u dzieci podaje się najczęściej następujące zioła i preparaty ziołowe:
W kaszlu
– surowce o działaniu wykrztuśnym (expectorantia) i przeciwkaszlowym (antibehicum), np. owoce i olejek anyżu, kopru włoskiego, liść i sok babki lancetowatej, kwiaty dziewanny kutnerowatej, ślazu dzikiego, liść i korzeń prawoślazu czy porost islandzki
W katarze
– dla niemowląt jedynie maść majerankowa, stosowana u dzieci powyżej 3 miesiąca życia i starszych. Maść należy smarować tylko „pod nos”, aby nie utrudniać oddychania.
W gorączce
– środki i surowce roślinne o działaniu przeciwgorączkowym i napotnym, np. kora wierzby, kwiatostan lipy, owoc i kwiat bzu czarnego, kwiat wiązówki błotnej czy owoc maliny.
Antibehica i expectorantia
Do skutecznych surowców i środków przeciwkaszlowych (antibehica) i wykrztuśnych (expectorantia) zaliczamy:
Biedrzeniec anyż (Pimpinella anisum)
– zwany po prostu anyżem lub anyżkiem. Surowcem leczniczym są owoce anyżu Anisi fructus i otrzymywany z nich olejek anyżkowy Oleum Anisi. W owocach występuje olejek eteryczny, którego głównym składnikiem jest anetol. Surowiec wykazuje działanie wykrztuśne, pobudzające trawienie, wiatropędne (ułatwiające wydalanie gazów jelitowych), mlekopędne (zwiększające laktację kobiet karmiących).
Porost islandzki (Lichen islandicus)
– to plecha tarczownicy islandzkiej, zwanej płucnicą, płucnikiem islandzkim, mchem islandzkim. Głównymi substancjami czynnymi są kwasy porostowe (do 4%) – kwas fumaroprotocetrarowy, protocetrarowy, cetrarowy, usninowy i inne oraz polisacharydy (lichenina, izolichenina). W surowcu występują też związki śluzowe, karotenoidy oraz sole mineralne, w tym sole jodu i boru. Kwasy porostowe są aktywne bakteriobójczo (również wobec prątków gruźlicy i Helicobacter pylori). Polisacharydy i śluz działają osłaniająco na błony śluzowe górnych dróg oddechowych, przełyku, żołądka. Ze względu na gorzki smak, surowiec pobudza wydzielanie śliny i soku żołądkowego. Odwary z porostu islandzkiego stosuje się w stanach nieżytowych oskrzeli, gardła, jamy ustnej, a niekiedy w zapaleniu płuc i gruźlicy. Jako środek osłaniający i przeciwzapalny surowiec używany jest w nieżycie żołądka oraz w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy. Ponadto w niedokwaśności oraz utrudnionym trawieniu i przyswajaniu pokarmów. Ma też działanie przeciwwymiotne. Duże dawki odwaru mogą osłabiać motorykę jelit.
W fitoterapii przeziębień trzeba pamiętać o roślinach napotnych i przeciwgorączkowych.
Bez czarny (Sambucus nigra)
Zwany też bzem dzikim. Surowcem leczniczym są kwiaty bzu czarnego Flos Sambuci i owoc Fructus Sambuci. Kwiaty zawierają flawonoidy (rutozyd, pochodne kwercetyny i kemferolu), kwasy fenolowe (kawowy, ferulowy, chlorogenowy i ich glikozydy), olejek eteryczny, garbniki, śluz. Działają moczopędnie i napotnie oraz zwiększają elastyczność i zmniejszają przepuszczalność naczyń włosowatych (rutozyd). Stosowane zewnętrznie (np. do płukania gardła) działają przeciwzapalnie. Kwiat wskazany jest w chorobach gorączkowych, w przeziębieniu, jako łagodny środek napotny i przeciwgorączkowy, w schorzeniach przebiegających z osłabieniem naczyń włosowatych oraz jako pomocniczy środek moczopędny. Zewnętrznie do płukania jamy ustnej i gardła, w zapaleniu spojówek oraz jako dodatek do kąpieli. W owocach bzu czarnego występują głównie glikozydy antocyjanowe (pochodne cyjanidyny), nieco garbników, kwasy organiczne (jabłkowy, szikimowy), fenolokwasy (chlorogenowy), witamina C, witaminy z grupy B, cukry i pektyny. Działają ogólnie odtruwająco (również wobec toksyn bakteryjnych), ułatwiają usuwanie z organizmu szkodliwych metabolitów. Owoce stosuje się jako środek zwiększający usuwanie szkodliwych produktów przemiany materii w chorobie gośćcowej, dnie, chorobach zakaźnych, niektórych dermatozach oraz wspomagająco jako nieswoisty środek przeciwbólowy w rwie kulszowej, zapaleniu nerwu trójdzielnego, niektórych nerwobólach.
Lipa drobnolistna (Tilia cordata)
Lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos)
Surowiec stanowi kwiatostan lipy wraz z podsadką Inflorescentia Tiliae. Zawiera flawonoidy (glikozydoester-tilirozyd), 0,05% olejku eterycznego, związki śluzowe, triterpeny, sole mineralne. Napar z kwiatostanów jest stosowany jako łagodny środek napotny w chorobach górnych dróg oddechowych z podwyższoną temperaturą. Wyciągi wodne z kwiatostanów zwiększają wydzielanie potu, poprawiają transpirację (parowanie) i oddychanie przez skórę. Składniki olejku i tilirozyd działają uspokajajaco.
Malina właściwa (Rubus idaeus)
Surowcem jest owoc Fructus Rubi idaei. Syrop ze świeżych owoców lub napar z owoców wysuszonych działa napotnie. Wyciągi z liści maliny Folium Rubi idaei wykazują działanie ściągające, przeciwzapalne i przeciwbakteryjne. Działają także rozkurczająco na mięśnie gładkie jelit, macicy, naczyń krwionośnych. Syrop malinowy lub suszone owoce maliny stosuje się w przeziębieniach, głównie u dzieci.
Wierzba purpurowa (Salix purpurea)
Wierzba purpurowa W lecznictwie stosowana jest kora wierzby Cortex Salicis, otrzymywana z wierzby purpurowej o wysokiej zawartości glikozydów salicylowych (do 11%), takich jak salicyna, salikortyna, populina i inne. Poza nimi w surowcu występują flawonoidy i ok. 10% garbników. Wyciągi z kory działają przeciwgorączkowo i przeciwzapalnie (glikozydy pochodne kwasu i alkoholu salicylowego). Kora wierzbowa często wchodzi w skład mieszanek ziołowych i preparatów o działaniu przeciwgorączkowym i przeciwreumatycznym.
W leczeniu przeziębień i nawracających stanów infekcyjnych górnych dróg oddechowych stosowanie surowców aromatycznych lub olejków eterycznych do inhalacji ma istotny walor profilaktyczny, a także leczniczy.
Przeczytaj także:
Działanie biologiczne wodnego ekstraktu ziela jeżówki purpurowej