Mimo bardzo wielu przepisów i receptur dotyczących kory dębu, które występują w licznych podręcznikach fitoterapii, surowiec ten w postaci prostej stosowany jest przez pacjentów dość rzadko. Zjawisko to nie dotyczy wyłącznie dębu jako rośliny leczniczej. Preparaty zawierające pojedyncze surowce w postaci sypkiej, nie konfekcjonowane, cieszą się mniejszym zainteresowaniem pacjentów niż mieszanki, zwłaszcza występujące w saszetkach ekspresowych.

Osoby dokonujące zakupu ziół prostych w aptece na ogół stosują je w oparciu o własną wiedzę – często wynikającą z zainteresowań zielarskich lub zgodnie ze wskazaniami personelu fachowego: lekarza, farmaceuty czy zielarza. Należy zwrócić szczególną uwagę na receptury zielarskie występujące w przeróżnych opracowaniach niefachowych. Czasopisma bulwarowe, „poradniki” czy wręcz kalendarze ze zrywanymi karteczkami informują pacjentów o doskonałych, o dziwo dotychczas nauce nie znanych dietach, metodach leczniczych czy recepturach zielarskich.

Niejednokrotnie pacjenci, ufając anonimowym autorom tych „porad”, bezskutecznie poszukują w aptekach cebuli morskiej, pokrzyku czy nalewki opiumowej – jako składników „cudownego” remedium. Innym zjawiskiem jest przypisywanie surowcom działań niecharakterystycznych dla nich. Przykładem może być zamieszczona jako główny składnik mieszanki o działaniu odchudzającym konwalia majowa – chroniona i w większych ilościach toksyczna, ze względu na zawarte w niej glikozydy. Te przykłady nasuwają wniosek o konieczności posiadania przez personel aptek odpowiedniej, wzbogacanej szkoleniami tematycznymi, wiedzy w zakresie doradztwa aptecznego z dziedziny ziołolecznictwa.

Różne postacie leku

Kora dębu, jako surowiec pojedynczy, stosowana jest w postaci odwaru do sporządzania okładów, obmywań, a także kąpieli nasiadowych (choroby odbytu), irygacji (po odpowiednim rozcieńczeniu) oraz płukanek do włosów (ciemnych, przetłuszczających się). Znacznie częściej dębowe surowce lecznicze (kora i przetwory z dębianek) wchodzą w skład preparatów złożonych. Zastosowanie ich dotyczy głównie dolegliwości jamy ustnej, gdzie wykorzystuje się ich działanie ściągające, przeciwzapalne, w połączeniu z innymi surowcami, na przykład kłączem pięciornika, liściem szałwii, miętą, tatarakiem, rumiankiem, tymiankiem, arniką. Tego typu kompozycje mają hamować rozwój drobnoustrojów patogennych, wiązać toksyny oraz zmniejszać bolesność i obrzęk towarzyszący zakażeniom, aftom, zapaleniu jamy ustnej i języka, parodontozie i wielu chorobom dziąseł. Preparaty te stosowane są również w przypadku urazów mechanicznych w obrębie jamy ustnej, na przykład odleżyn od protez zębowych. Występują w postaci mieszanek ziołowych lub płynów do płukania czy pędzlowania jamy ustnej. Korę dębową znaleźć można również w niezbyt licznych preparatach przeznaczonych do pielęgnacji ran trudno gojących się. Te wieloskładnikowe kompozycje wykorzystuje się do przemywania ran, otarć, do sporządzania okładów na stłuczenia, owrzodzenia, na czyraki, lekkie oparzenia, odleżyny. Połączenia surowców dębowych z kasztanowcem, arniką, nagietkiem i rumiankiem dotyczą głównie leczenia krwiaków, wylewów podskórnych, wybroczyn, stłuczeń i dolegliwości z nimi związanych.

Skojarzenia

Lubimy i szanujemy dęby, kojarzą nam się z siłą, zdrowiem, mocą natury. Widok rozłożystego, okazałego drzewa przywodzi na myśl triumf nieskażonej natury nad nieprzemyślaną, niszczycielską działalnością człowieka. Dąb jest symbolem długowieczności i żywotności. Analogicznie, nasza sympatia powinna dotyczyć preparatów leczniczych otrzymywanych z dębu, jednak nie obserwujemy takiego zjawiska. Być może to kwestia odpowiedniego zaprezentowania preparatów. Obrazowe przedstawianie walorów surowców leczniczych z dębu, odwołujące się do jego wizerunku w tradycji i kulturze, przez to także w naszej świadomości, na razie nie występuje na polskim rynku leków. Ten potencjał, tkwiący w pozytywnych skojarzeniach, jest jeszcze do wykorzystania.

Cały artykuł znajduje się na stronie panacea.pl

Autor artykułu: dr n. farm. Piotr Kaczmarczyk

Dowiedz się więcej:

Dąb – drzewo królewskie